All is Lost - cuộc chiến cô độc của người vô danh
2013 có lẽ là một năm của những cuộc chiến đơn độc,
và có lẽ khó có cuộc chiến nào đơn thân và vô vọng hơn nhân vật vô danh của
Robert Redford trong bộ phim của đạo diễn J C. Chandor.
Nhân vật trong All is Lost được gọi tên đơn giản là
Người Đàn Ông. Ông ta không có đích đến là Trái Đất như tiến sỹ Ryan Stone
trong Gravity, không có một bộ sậu SEAL sẵn sàng giải cứu như thuyền
trưởng Richard Phillips trong Captain Phillips, cũng không có những
người cùng cảnh ngộ làm chỗ dựa và lực bẩy tinh thần như Solomon Northup trong 12
Years a Slave.
Mỗi hành động của nhân vật được tả rất kỹ lưỡng với
từng bước trong quá trình cưa gỗ, đóng đinh ván, tạo keo dán. . . đều được tả cận
như tự trấn an nhân vật về hành trang mang theo trong việc đối phó sự cố. Nhưng
sau đó là sự chậm rãi của tuổi già và đôi mắt ánh dần sự hoảng hốt khi toàn bộ
phương tiện kết nối bị hỏng hoàn toàn.
Đối chọi với ông là đại dương bao la phẳng lặng
nhưng không khác gì một con thú khổng lồ đầy sinh lực đang trong giấc ngủ, trực
chờ một tín hiệu để vùng dậy mạnh mẽ. Trèo lên cột lại cánh buồm, Người Đàn Ông
đã nhìn tín hiệu đó với sự thẫn thờ: đám mây đen cuồn cuộn quanh tâm bão đang tiến
tới cuốn lấy con thuyền của ông. Trong cơn mưa kéo đến, ông một lần nữa phải chật
vật giữ lấy mạng sống của mình. Nếu lúc đầu chỉ là những làn nước táp mạnh và
tiếng gió rít kinh hồn, thì sau đó đại dương vung những con sóng khổng lồ đầy sức
tàn phá vào con thuyền bé nhỏ.
Không còn những hình ảnh tĩnh, khung hình xoay vòng
cùng Người Đàn Ông đang nhào lộn trong vòng tay của thiên nhiên với những góc
nhìn từ trên cao đặc tả sự bất lực. Lúc này, con thuyền không còn là “chiến hạm”
an toàn nữa. Nó lộn ngược trong biển sâu, đẩy chính chủ nhân văng vào vùng tối
của những con sóng.
Những phân cảnh dưới nước của All is Lost được phân riêng
cho một nhà quay phim (Peter Zuccarini) để làm trọn sức ép và sự nguy hiểm tột
cùng. Từng làn sóng hay dòng bọt biển trắng xóa bao quanh Người Đàn Ông với một
sức mạnh không lời như sợi dây thừng cuốn trọn mạng sống.
Không chỉ thiên nhiên, số phận cũng không ngừng bóp
nghẹt nhân vật. Người Đàn Ông sống sót qua cơn bão, nhưng phải từ bỏ chiếc thuyền,
lênh đênh trên bè cứu hộ. Lúc này nhân vật mới hoàn toàn chạm vào những thực tế
khắc nghiệt ông không thể nhìn trước với chiếc thuyền tiện nghi. Cá không hề dễ
câu, nước ngọt không dễ có và trớ trêu đến nghẹn ngào là không phải con tàu nào
cũng để ý tới một người trôi dạt giữa biển khơi.
Phim giữ lại hoàn toàn mọi thông tin về hành trình
của ông (trừ địa điểm), lý do ông khởi hành và thân thế của nhân vật khán giả
không bao giờ được cho biết. Trừ 5 phút đầu với vài dòng thư ông viết cho gia
đình với những lời xin lỗi không nguôi, nhân vật này gần như không nói thêm một
lời thoại nào trừ vài tiếng kêu cứu và những lời kêu đó cũng nghẹn ngào và yếu ớt
như một người đã lâu rồi không phải lên tiếng.
Robert Redford, diễn viên duy nhất của phim, đã kết
hợp với những khung hình cận của đạo diễn để đẩy nhân vật trên một đường dây
không cảm xúc, chỉ có những nếp nhăn trên khuôn mặt già nua mở cho những bức
xúc tuyệt vọng tuôn trào bên dưới. Một diễn viên/đạo diễn kỳ cựu và hoạt động
năng nổ từ sản xuất phim tới bảo vệ môi trường, Robert Redford từ lâu đã trở
thành một người quan trọng trong giới văn nghệ của Mỹ. Cách bỏ đi những lời thoại
của phim làm mờ đi sự nổi tiếng của nam diễn viên, biến chuyến đi thật hơn với
khán giả.
Tuy nhiên, với hành trình yên lặng, khán giả cũng
có dịp ngẫm lại những thành công của ông: những bộ phim kinh điển của điện ảnh
Mỹ như Butch Cassidy and the Sundance Kid (1969), The Candidate (1972), Ordinary
People (1981) ông đạo diễn và không thể bỏ qua Liên hoan phim độc lập
Sundance do chính Robert Redford bỏ thù lao đóng phim xây dựng, trở thành sân
chơi hàng đầu cho những nhà phim trẻ thể hiện tài năng.
All is Lost tiếp tục là một cột mốc mới trong sự nghiệp của nam diễn viên 77 tuổi
khi ông khẳng định một phần con người thật của bản thân không chỉ qua cách diễn
trầm mặc mà còn tự mình đóng khá nhiều cảnh nguy hiểm.
Bộ phim có một mạch truyện đơn giản, không nhiều
phân đoạn quá cầu kỳ để tạo ấn tượng tách biệt. Khán giả chỉ xem 106 phút phim
nhưng bộ phim có cảm giác được căng ra nhiều hơn thế. Càng về cuối, khi mạng sống
của Người Đàn Ông bị đe dọa mạnh bạo hơn, những hành động của nhân vật không được
tả hoàn toàn nữa mà được thay bằng những shot gợi hành động tiếp hành động được
cắt nhanh nhưng không hề tạo cảm giác giật nhờ thời lượng cân bằng của mỗi cảnh
cùng nhịp độ hành động không thay đổi của Robert Redford.
Những cảnh dưới nước cũng không quá rõ ràng để tạo
cảm giác nghẹt thở và rối trí đúng tâm trạng người trong nguy nan. Một số chi
tiết có thể được làm cường điệu nhưng nó đi đúng với chủ đề phim được gợi ý ở
hình ảnh nhân vật đứng trước bánh lái trong một vùng sáng đối lập với biển đen
xung quanh.
“Ở đây chỉ còn tâm hồn và thể xác tôi. . .”, Người
Đàn Ông đã nói ở đầu phim. Đại dương đã phũ phàng giật dần những phương tiện sống
sót như muốn nhấn chìm ông vào độ sâu của biển cả bên dưới đang chực chờ. Nhưng
chừng nào còn tâm hồn, không gì có thể ngăn cản nhân vật vươn lên khỏi số phận cho
dù mọi thứ đã mất hết.
Đạo diễn J C. Chandor nói anh lấy cảm hứng viết kịch
bản phim từ những hàng tàu thuyền neo ở cảng và tự hỏi về những hành trình dành
riêng cho chúng. All is Lost, dù có cái kết gây tranh cãi, đã hoàn thành một
hành trình tìm lại bản thân đầy tính hiện sinh cho một cá nhân vô danh như vậy.
Đạo diễn: J C. Chandor
Kịch bản: J C. Chandor
Diễn viên: Robert Redford
Nước sản xuất: Mỹ
Bài gốc được đăng trên VNExpress Giải trí ngày 08/02/2014
Comments