The Great Beauty (La Grande Bellaza) - Paolo Sorrentino, 2013
Không hề bùng nổ với bạo lực đẫm máu, cũng không thô ráp với những hiện thực ảm đạm, điện ảnh Ý mang đến cho 2013 một bộ phim bay bổng, sắc nét và khoa trương không kém tên gọi của nó: The Great Beauty (tựa gốc: La Grande Bellaza).
Không được chú ý khi ra mắt tại Liên Hoan Phim Cannes lần thứ 66 nhưng đầu tháng này bộ phim đã chiến thắng ngoạn mục ở European Film Awards với 4 giải, trong đó có Phim Hay Nhất và Đạo Diễn Xuất Sắc Nhất.
Phần
lớn xoay quanh một nhân vật, The Great Beauty dẫn khán giả trên một
chuyến đi xuyên qua đường hầm của thế giới thượng lưu. Chắc lại là câu chuyện của
một ông lão tuổi trung niên đang ngán ngẩm cái thế giới ấy tận cùng – một dạng
nhân vật của Nick Carraway tầm 25 năm sau The
Great Gatsby, bạn có thể nghĩ thế. Cho dù bắt đầu với suy đoán gì thì 5
phút mở màn của bộ phim cũng có thể làm dịu mọi cái đầu nóng lòng chứng minh
tài đoán của mình hay những mong mỏi một tiết lộ về nội dung phim. Những cú máy
lia chậm mà không áp đặt tầm nhìn khán giả nhẹ nhàng tóm tắt một sáng yên bình
trên nóc thành phố Rome cổ kính qua băng ghế đá, khu du lịch, những gương mặt
người dân, du khách bình thản. Trên nền bài thánh ca vang vọng vừa thật vừa huyền
ảo, những hình ảnh được xếp khéo léo qua những chuyển động nhịp nhàng của
camera khiến khán giả như được bay trên khung cảnh bình minh mơ màng.
Nhưng nhanh
và mạnh như một cú “tát”, The Great Beauty “đánh thức” người
xem bằng một tiếng hét và một cú chuyển cảnh dứt khoát đột ngột, ném họ vào một
buổi tiệc đang lên đỉnh điểm về đêm với những bản nhạc sàn thời thượng đối lập
hẳn giọng đồng ca êm ái. Không dừng lại ở đó, một loạt montage đẩy khán giả vào
sâu trung tâm bữa tiệc với đám người ăn mặc sang trọng đang quay cuồng trong
hơi men, những tràng cười nói không dứt trên những màn uốn éo pha tạp điên rồ.
Thả khán giả trong sự hoang mang giữa cũ-mới, tĩnh-động, bắt họ bỏ qua cái nhìn
của du khách để chìm vào cuộc vui xa hoa, lúc này Paolo Sorrentino mới cho nhân
vật chính xuất hiện.
 |
| Khi những cơn hoan lạc qua đi cô đơn trống rỗng lại quay về |
Jep
Gambardella, một nhà văn với gia tài một tác phẩm được xuất bản, trung tâm của bữa
tiệc, xuất hiện với phong thái khoan thai đầy thỏa mãn về sinh nhật lần thứ 65
của mình. Đứng giữa hàng người nhảy chúc mừng sinh nhật ông, Jep nhẹ nhàng châm
điếu thuốc và nghĩ về thứ ông mong muốn nhất: “mùi hương của nhà người già”. Ông
chán thế giới giàu có này hay chỉ quá hiểu nó? Đi vào cuộc sống của ông, khán
giả mới biết thêm sự đa diện của giới thượng lưu mà Jep đã quá quen thuộc.
Đó
là một hành trình đầy thú vị nhưng cũng xa lạ đến kỳ quặc: Paolo Sorrentino lồng
ghép những chi tiết tưởng bị thổi phồng như việc ông bố bắt con phải trổ tài vẽ
tranh trừu tượng trước cả trăm vị khách, hay việc Jep chỉ cho cô bạn gái Ramona
luyện tập cách hành xử trong đám ma. Khán giả xem mà không khỏi phì cười cho
đám người thượng lưu sống chỉ vì bề mặt này.
Nhưng những câu chuyện đó cũng được
lồng ghép bằng những chi tiết phụ họa rất đẹp như khu vườn trải dài đằng sau
phông tranh cô bé đang vẽ, kiến trúc phòng thử áo tang phá cách như mục đích hiện
diện của nó. Xem The Great Beauty, khán giả được thấy mặt trái của giới thượng
lưu, nhưng cùng đó là một vẻ đẹp xa hoa nhắc người xem chính họ cũng một lần mong
muốn được bước vào thế giới đó.
 |
| Bên cạnh phù hoa là cuộc sống đời thường xuất hiện ngẫu nhiên, đối lập và trớ trêu với câu chuyện |
Châm biếm hơn, Jep cũng nói thẳng vào mặt cô bạn
Julia tự phụ của ông hay khán giả tò mò muốn phán xét họ: rằng trong thành phố đang
rạn nứt từ đạo đức tới kinh tế, việc duy nhất có thể làm là nhìn nhau với một
chút tình cảm bởi bản chất tất cả ai cũng như một. Lời nói của Jep chua chát là
vậy, tóm gọn trong một cảnh dài không cắt. Ông cũng tự mình vươn lên từ một người
bình thường thành ông vua của giới thượng lưu, ông hiểu rõ thế giới này và đắng
cay hơn, chấp nhận khi đã quá muộn rằng thứ ông muốn không nằm ở đỉnh cao danh
vọng.
Nhưng
không hờn ghét như Julia, cách ông nhìn cuộc sống vẫn còn ẩn chứa bao sự trìu mến:
êm ái như cách máy quay đi chậm dọc phố đêm vắng, lướt nhẹ qua khuôn mặt buồn
qua cửa kính limousine, qua những bóng người trong nhà hàng. Theo bước Jep,
Rome phù hoa cũng có sự sống riêng. Không còn là một tấm phông nền tẻ nhạt như
trong mọi bộ phim khác, Rome trong The Great Beauty cựa mình với những
mảng sáng tối trong mỗi người qua đường, mỗi góc phố, hộp đêm.
Nhà quay phim Luca
Bigazzi đã vẽ nên một Rome đa diện phức tạp như một bức tranh Lập Thể, mà mỗi góc
cạnh lại có màu sắc, nhịp điệu, một nền nhạc xoa dịu, day dứt hay sôi động
riêng rất ấn tượng. Phim cũng không thể hoàn chỉnh mà không nhờ công của Toni
Servillo vai Jep Gambardella. Không hề có một phút nào ông thoát khỏi nhân vật:
sự ung dung, điệu hài hước châm chọc ngầm, và đặc biệt là đôi mắt chứa đầy tâm
sự bản thân nhưng cũng sẵn sàng hướng đến câu chuyện của người khác – qua con mắt
ông mọi nhân vật cũng có một câu chuyện riêng, không còn nhạt nhòa giữa những bữa
tiệc mù quáng.
 |
| Trang phục của Jep Garbadella chỉnh tề và tinh tế như để khoác lên một tâm hồn già nua trống trải |
Giây phút hiếm hoi khi Jep bật khóc là cả một sự bất lực của con
người có tuổi, khi còn chưa kịp hiểu cốt lõi của cuộc sống thì đã phải thấy nó
rời khỏi bản thân, rời khỏi những người thân yêu quanh mình. Những giọt nước mắt
mà ông hứa sẽ không để trào ra cứ tự động rơi. Jep bật khóc như đứa trẻ, không
chỉ cho ông mà còn cho bao người khác ta đã thấy thoáng qua trong phim, khi hiểu
rằng cuộc sống phù hoa mình mong muốn đã chẳng mang đến gì mà ngược lại, còn
rút mòn đi những thứ giản đơn ông hằng yêu quý. Toni Servillo đã thể hiện sự bứt
rứt trầm lặng đó suốt chiều dài phim với tài hóa thân tự nhiên đến kinh ngạc. Giải
Nam Diễn Viên Chính Xuất Sắc Nhất ở European Film Awards vừa rồi thật xứng đáng
với một Jep Gambardella Toni Servillo mang lại cho điện ảnh.
Jep
luôn mong mỏi trở về với cảm xúc chân thật của mối tình đầu bên bờ biển Naples,
cảm hứng cuốn tiểu thuyết duy nhất ông viết; ông tiếc nuối cuộc sống phù hoa đã
cuốn ông đi khỏi những rung động đầu đời. Nhưng vẫn còn sự lặng yên dưới chốn ồn
ào, vẫn còn ý nghĩa dưới những giả tạo, vẫn còn cuộc sống đâu đó dưới sự trống
rỗng của người đời. Khi Jep Gambardella hiểu điều đó, ông có thể mỉm cười biết rằng
cuốn tiểu thuyết tiếp theo sẽ không phải về hư vô.
 |
| ...sau những hình ảnh đẹp tuyệt diệu là những nỗi lo tầm thường nhất của mỗi người về bản ngã của chính mình |
Vài điều thú vị bên lề bộ phim:
- Toni Servillo và đạo diễn Paolo Sorrentino đều là đồng hương từ thành phố Naples của Ý. Đây cũng là xuất thân của nhân vật Jep Gambardella.
- Các bộ trang phục của Jep Gambardella đều được lựa chọn thể hiện sự tinh tế mà không lẫn mốt. Nhà thiết kế Daniela Cianco chọn những bộ trang phục sáng màu và rất nhiều phụ kiện đi cùng tạo nên nhà văn lịch thiệp đầy tự tin. Bên cạnh nhãn hiệu Armani cô chọn những bộ vest được làm riêng bởi nhà thiết kế Sartoria Attolini – thêm một cái tên khác đến từ Naples.
- Các nhãn hiệu trong phim bao gồm Luxottica (kính), Marzi (mũ), Tino Cosma (cà vạt). . . tất cả đều là nhãn hiệu thời trang hàng đầu của Ý.
Đạo diễn: Paolo Sorrentino
Kịch bản: Umberto Contarello & Paolo Sorrentino
Diễn viên chính: Toni Servillo, Carlo Verdone, Sabrina Ferilli
Nước sản xuất: Ý-Pháp
Bài gốc được đăng trên Quái vật Điện ảnh ngày 28/12/2013
Comments